Dag 1 - ITEM 2018 | Creativiteit als bepalende factor - Carsten de Dreu

De ITEM-conferentie in Londen wordt gestart met de Keynote van Carsten de Dreu. Waarom is creativiteit een nuttige vaardigheid? Het versterkt het adaptief vermogen; het geeft status; brengt verwondering aldus de spreker. Wat is creatief eigenlijk? Het is vernieuwend en origineel en slaat ergens op (heeft relevantie). Waar kom je deze uiting tegen? In de kunst, de wetenschap, de technologie en het werk. Maar creativiteit is niet het zelfde als innovatie. 

Hoe word je creatief?

De mens heeft het vermogen tot creativiteit en dit stelt hen in staat om duurzaam beleid te ontwikkelen, succesvol te concurreren en vooruitgang te boeken Dit doet hij op basis van de mogelijkheden van nieuwe technologieën. Daarom is creativiteit zo in. Velen werken in de creative industrie en overheden spenderen er veel geld aan maatregelen om de creativiteit van hun werknemers te bevorderen. Het lateraal, divergent en “out-of-the-box” denken werkt zo nu en dan prima, maar dient te worden afgewisseld met een grondige en rationele aanpak zo pleit De Dreu. Door geconcentreerd, hard en zelfs systematisch aan een probleem te werken duurt het misschien even voordat je een vernieuwend idee krijgt, maar uiteindelijk biedt deze aanpak misschien wel een grotere kans om een probleem creatief op te lossen. Hij stelt dat het een misvatting is dat creativiteit vooral optreedt als je samen brainstormt of als je lui en ontspannen achterover leunt. Mensen die in een groep ideeën spuien hebben weliswaar veel plezier en zijn tevreden over hun uitkomsten, maar als je veel creatieve ideeën wilt is brainstormen in een groep weinig effectief – dit kun je beter alleen doen. In het onderwijs wordt men niet creatief door ontspannen achterover leunen. Wat helpt dan wel? Voor creativiteit moet je namelijk geactiveerd zijn.

Onderzoek van De Dreu toont aan dat een probleem oplossen het best lukt door de leeftijdscategorie van 25/30 jaar. Creatieve inzichten worden eveneens door deze leeftijdsgroep het best bereikt. Maar divergent denken neemt af vanaf 15 jaar, met andere woorden, deze leeftijdsgroep kan dit het best. Er is een spanningsveld tussen persistentie en flexibiliteit dat beiden leidt tot creatieve productie. Door Dopamine kiest voor of striatal of prefrontaal. Prefrontaal beïnvloedt de persistentie. Striatal beïnvloedt flexibiliteit.

Flexibiliteit (route 1) komt vanuit ontspanning (weinig structuur) waarin vanuit losjes denken ideeen worden gevormd. Persistentie (route 2) kost tijd en geheugenruimte en is vermoeiend. Hier wordt hard gewerkt aan het vormen van creatieve ideeen.  Bij bipolaire stoornissen is meer kans op een verhoogde creativiteit. Waarschijnlijk vooral in de manische periode.

Goed werkgeheugen helpt creativiteit. Andersom, een slechtwerkend werkgeheugen doet creativiteit verminderen.

Mindfullnes brengt je beter in staat de persistente route te volgen. Stilte kan een omstandigheid zijn die creativiteit positief zal beïnvloeden. Incubatie (sudderen, rust nemen) kan creativiteit beïnvloeden. Vliegen afvangen en competitie werkt niet in een groep met een creatieve opdracht.

Samenwerkend leren werkt niet aldus De Dreu (althans bij bepaalde coordinatievormen). Het leidt tot motivatieverliezen, sociale angstigheid (introvert) coordinatieverliezen (extrovert). Opm. red.: samenwerkend leren is vooral een middel ter versterking van motivatie en niet voor creativiteit.

Samenvattend bestaan er veel misvattingen over het opwekken en effectief oproepen van creativiteit die De Dreu aan de kaak heeft gesteld bij deze eerste keynote. Een mooie aftrap dat kon rekenen op een goed betrokken publiek met veel interactie.